Życie współczesnych nastolatków jest z całą pewnością trudniejsze niż może się na pierwszy rzut oka wydawać. Oprócz normalnych w tym ciężkim wieku dojrzewania zmienności nastroju, trudności związanych z kształtowaniem się osobowości i tożsamości oraz problemów z zaakceptowaniem zachodzących w ciele zmian, współczesny nastolatek jest narażony na ogromną presję związaną z ideałami promowanymi w mediach społecznościowych, która nie dotyczyła pokolenia naszych rodziców czy dziadków. Na zdrowiu psychicznym nastolatków swoje piętno odcisnęły i wciąż odciskają również pandemia koronawirusa oraz kryzys klimatyczny.
Czym jest stres?
Niektórzy przyjęli koncepcję stresu jako wymagającego lub groźnego wydarzenia bądź sytuacji (np. mocno stresujący tydzień w szkole, ważny egzamin i publiczne wystąpienie). Koncepcje te określa się mianem „definicji opartych na bodźcach”, gdyż uznają one stres za bodziec wywołujący określone reakcje. Definicje stresu oparte na bodźcach są jednak problematyczne, ponieważ nie uwzględniają faktu, że różni ludzie inaczej postrzegają pewne wymagające życiowe wydarzenia oraz sytuacje i odmiennie na nie reagują. Przykładowo, sumienny student, który przez cały semestr pilnie się uczył, może doświadczyć słabszego stresu podczas sesji niż student mniej odpowiedzialny, nieprzygotowany. Ale może być też na odwrót!
Pozytywy i negatywy stresu
Co ciekawe, sami możemy częściowo wpłynąć na to czy stres nam pomoże czy przeszkodzi w codziennym funkcjonowaniu. Najpierw musimy jednak wiedzieć z jakim rodzajem stresu się zmagamy. Możemy wyróżnić jego dwie podstawowe odmiany:
Dystres, czyli stres negatywny (z ang. distress) cechuje go duża intensywność; często prowadzi do wyczerpania, przemęczenia, uczucia wypalenia; związany z pogorszeniem zdrowia i wydajności pracy. Jeżeli mamy do czynienia z dystresem, powinniśmy jak najbardziej ograniczyć jego wpływ na nasz stan emocjonalny i odciąć się od jego źródła. Znalezienie czasu na relaks, unikanie kofeiny, rozmowa z zaufaną osobą lub psychologiem również mogą pomóc poradzić sobie z tą niezwykle uciążliwą odmianą stresu.
Eustres, czyli stres pozytywny (z ang. eustress) jest średnio intensywny; związany z pozytywnymi odczuciami; wspomaga wydajność pracy i jest dobry dla zdrowia. W jego przypadku musimy postarać się o przekształcenie go w naszą motywacje. Tylko w tej odmianie stresu może zadziałać „myślenie pozytywne”, czyli uzmysłowienie sobie, że dawka eustresu prowadzi do czegoś dobrego i pożytecznego dla nas.
Choć stres źle nam się kojarzy, potrzebujemy go w zdrowych dawkach w swoim życiu. Wyzwania i obowiązki – również te powodujące u nas dyskomfort – to konieczny warunek rozwoju. Niestety granica w dzisiejszych czasach stała się niezwykle cienka a nadmiar stresu może być dla nas zabójczy.
Gdy stres z nami wygrywa…
Gdy młody człowiek przestaje radzić sobie z napięciem psychicznym, mogą pojawiać się różnego rodzaju niepokojące objawy:
- Obniżony nastrój
- Wykazywanie nadmiernej troski o innych
- Wycofanie, milczenie, towarzyszące ograniczonej ruchliwości, zastyganie w bezruchu
- Ukrywanie się, unikanie kontaktu z innymi
- Brak reakcji na innych, niepodejmowanie rozmowy
- Nadmierne i ciągłe zamartwianie się
- Agresywne zachowania, chęć skrzywdzenia innych
- Poczucie winy i wstydu
- Poczucie beznadziei
- Przewlekłe zmęczenie
Do fizycznych oznak nadmiernego zestresowania zaliczamy:
- Ucisk w klatce piersiowej
- Duszności
- Suchość w ustach
- Osłabienie mięśni
- Bóle brzucha
- Drgawki
- Bóle i zawroty głowy
Dbajmy o siebie nawzajem!
Niestety stres nastolatka jest bardzo często bagatelizowany przez dorosłych, co jest naprawdę dużym problemem. To właśnie dlatego tak istotną kwestią jest monitorowanie stanu emocjonalnego nie tylko swojego, ale również osób z naszego otoczenia. Niektórym może pomóc zwykła rozmowa, niekiedy jednak wiadomym stanie się, że konieczne jest udanie się do specjalisty.
Leczenie długotrwałego stresu, w zależy od przypadku. Zwykle jednak polega na przyjmowaniu odpowiednich leków uspokajających lub tylko na uczęszczanie na wizyty do psychologa. Psycholog edukuje pacjenta w kwestii radzenia sobie ze stresem lub w przypadku cięższego stanu, prowadzi z pacjentem psychoterapię.
W zależności od przyczyny silnego stresu stosowane są różne techniki, np. w przypadku fobii czy traumatycznego przeżycia stosuje się m.in. tzw. desensytyzację polegającą na stopniowym obniżaniu intensywności reakcji pacjenta na bodziec stresogenny.
Inną równie skuteczną techniką jest modelowanie, gdzie pacjent uczy się pożądanych zachowań poprzez obserwowanie i naśladowanie.
Źródła:
