Zaburzenia osobowości są złożonymi i trudnymi do leczenia problemami, które dotykają wiele osób na całym świecie. Istnieją różne rodzaje zaburzeń osobowości, w tym borderline, narcystyczne, histrioniczne i wiele innych. Każde z tych zaburzeń ma swoje specyficzne objawy, ale wszystkie one wpływają na sposób, w jaki jednostka myśli, odczuwa i działa w życiu codziennym.
Zaburzenia osobowości nie są łatwe do zdiagnozowania, tym bardziej, że każdy z nas jest inny. Różnimy się sposobem zachowania, reagowaniem na określone sytuacje. Mamy też różne zainteresowania czy poglądy na dany temat. Nie ma w tym nic nienaturalnego. Zdarza się, że zachowanie niektórych osób znacznie odbiega od przyjętych norm lub charakteryzuje się nasileniem konkretnych objawów. W takich przypadkach możemy mieć do czynienia z zaburzeniami osobowości.
Najczęstsze objawy zaburzeń
Zaburzenia osobowości zwykle objawiają się, jako:
- negatywne nastawienie do świata,
- wycofanie,
- nadmierna chęć kierowania innymi.
Osoby takie są zwykle nieelastyczne, nie potrafią się dostosować do grupy, co powoduje problemy w funkcjonowaniu w życiu społecznym i zawodowym. Zaburzenia osobowości możemy określić ogólnie jako trwałe wzorce niefunkcjonalnego postępowania. Osoby z zaburzeniami osobowości często doświadczają trudności w relacjach z innymi ludźmi, mają problemy z kontrolą emocji i mogą mieć trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Często też ich życie jest pełne skrajnych emocji, impulsywności i niestabilności emocjonalnej. W związku z tym, diagnoza zaburzeń osobowości jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala na odpowiednio szybkie leczenie i pomaga jednostce w radzeniu sobie z problemami.
W zależności od przyjętej klasyfikacji chorób, mamy do czynienia z drobnymi różnicami w typologii zaburzeń osobowości. Klasyfikacja DSM-V Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wyróżnia 10 typów zaburzeń:
- paranoiczne,
- schizoidalne,
- schizotypowe,
- antyspołeczne,
- zaburzenia z pogranicza (borderline),
- histrioniczne,
- narcystyczne,
- unikowe,
- zależne,
- obsesyjno-kompulsyjne.
Zaburzenia w społeczeństwie
Szacuje się, że zaburzenia osobowości mogą dotyczyć od 10 do 20 proc. populacji ogólnej. Jedne z nich występują częściej u kobiet, inne u mężczyzn. Wszystko zależy od rodzaju choroby. Przykładowo zaburzenie typu borderline znacznie częściej dotyka żeńską część populacji w przeciwieństwie do antyspołecznego zaburzenia osobowości, które w większej ilości przypadków występuje u mężczyzn.
Istnieje wiele czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju zaburzeń osobowości. Do najczęstszych z nich należą:
- Trauma w dzieciństwie – Doświadczenie przemoc, nadużyć lub zaniedbań w dzieciństwie może prowadzić do zaburzeń osobowości. Osoby, które doświadczyły takich traumatycznych wydarzeń, często mają trudności z zaufaniem innym ludziom i związkami międzyludzkimi.
- Dziedziczność – Badania sugerują, że niektóre zaburzenia osobowości, takie jak borderline, są dziedziczne. To oznacza, że osoby, których rodzice lub bliscy krewni mieli zaburzenia osobowości, mogą mieć większe ryzyko rozwoju tych zaburzeń.
- Stres – Długotrwały stres, trudne sytuacje życiowe lub choroba mogą wpłynąć na rozwój zaburzeń osobowości.
- Problemy związane z uzależnieniem – Osoby z problemami z uzależnieniami, takie jak alkoholizm lub narkomania, mają większe ryzyko rozwoju zaburzeń osobowości, szczególnie borderline.
- Problemy związane z osobowością rodziców – Osoby, których rodzice mieli zaburzenia osobowości, często mają problemy z rozwojem osobowości i radzeniem sobie z życiem.
- Problemy związane z funkcjonowaniem mózgu – Niektóre zaburzenia osobowości, takie jak narcystyczne, mogą wynikać z problemów z funkcjonowaniem mózgu.
- Zaburzenia emocjonalne – Osoby z zaburzeniami emocjonalnymi, takimi jak depresja czy lęki, mogą być bardziej narażone na rozwój zaburzeń osobowości.
Wszystkie te czynniki mogą wpłynąć na rozwój zaburzeń osobowości, ale ważne jest, aby pamiętać, że każda osoba jest unikalna i może mieć swoje własne przyczyny zaburzeń osobowości. Dlatego też, diagnoza i leczenie zaburzeń osobowości powinny być indywidualnie dopasowane do każdej osoby.
Odkrycie maski i pomoc
Jeżeli zauważymy jakiekolwiek zaburzenia zachowania u siebie, bądź u kogoś bliskiego, najlepszym wyjściem jest kontakt ze specjalistą. Najważniejsze przy diagnozie problemu u drugiego człowieka jest wsparcie, zrozumienie i chęć pomocy. Niekiedy dobrze zacząć rozmowę na trudny temat od zwykłego „Miło Cię widzieć!”.
Lekarz psychiatra lub psycholog może przeprowadzić szczegółową diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie. Terapie psychologiczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia dialektyczno-behawioralna i terapia interpersonalna, mogą pomóc osobom z zaburzeniami osobowości w radzeniu sobie z problemami i polepszeniu jakości życia. Diagnozą zwykle zajmuje się psychiatra lub psycholog. Stawia ją na podstawie obserwacji pacjenta, wywiadu oraz po przeprowadzeniu odpowiednich testów.
Postępowanie w przypadku diagnozy zaburzeń osobowości może być trudne i wymaga czasu i cierpliwości. Jednym z najważniejszych kroków jest akceptacja diagnozy i zrozumienie, że leczenie i rozwój osobisty wymagają pracy i poświęcenia. Wiele osób z zaburzeniami osobowości może potrzebować wsparcia w postaci terapii indywidualnej lub grupowej oraz leków psychotropowych.
Co grozi osobom dotkniętym tym problemem?
W zależności od rodzaju zaburzenia osobowości, mogą wystąpić różne powikłania, m.in. depresja. Charakterystyczne jednak dla wszystkich chorych jest zwykle utrudnione funkcjonowanie społeczne i zawodowe, niejednokrotnie powodujące dyskomfort, a niekiedy nawet cierpienie.
To właśnie dlatego w rozmowie z osobą z zaburzeniem osobowości ważne jest, aby wykazać empatię i zrozumienie. Nigdy nie wiemy do końca jaki bagaż emocjonalny niesie dany człowiek. Często, w przypadku zaburzeń osobowości, relacje międzyludzkie są bardzo trudne, więc ważne jest, aby unikać osądów i krytyki.
Źródła:
