W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost zachorowań na depresję u nastolatków, co (na szczęście) zdaje się być coraz powszechniejszym i częściej omawianym faktem. Temat jest niezwykle istotny, ponieważ dorastanie to czas dynamicznych zmian w życiu. Właściwie zachodzą one w każdym obszarze, który czyni nas takimi, jacy jesteśmy. 

Podczas dorastania diametralnie zmienia się nasze ciało, postrzeganie innych ludzi, świata, a przede wszystkim samego siebie. Z tego właśnie powodu kwestia problemów natury psychicznej występujących w tym okresie jest tak ważna. Trudności, z jakimi młodzież się spotyka i wsparcie, jakie wobec tego otrzymuje (lub nie) mają ogromny wpływ na ich przyszłość.

Depresja w XXI wieku

Naukowcy zauważają obniżanie się wieku wystąpienia pierwszego epizodu depresyjnego. Szacuje się, że 20% osób doświadczyło go już przed 18 rokiem życia. Wśród dzieci obserwuje się raczej równomierną zachorowalność między płciami, w wieku nastoletnim zaś częściej chorują dziewczęta. 

Warto też podkreślić, że nawet jednokrotne zachorowanie znacznie zwiększa ryzyko nawrotu – 30-70% młodych, którzy raz chorowali na epizod depresyjny doznają nawrotów na kolejnych etapach życia. 

Wróćmy na chwilę do depresji wśród dziewcząt, bo temat jest niezwykle ciekawy. Badania wykazują, że młode kobiety znacznie częściej uwewnętrzniają problemy i generalnie częściej chorują na depresję czy też zaburzenia lękowe. 

Ale dlaczego dziewczyny?

Właściwie to nie wiadomo. Naukowcy wskazują na przeróżne czynniki, ciężko jednak jest odpowiedzieć jednoznacznie na te pytanie. Przypuszcza się, że wpływ na zachorowalność może mieć martwienie się o sukces edukacyjny (dziewczęta częściej doświadczają poczucia presji w szkole), problemy z akceptacją swojego wyglądu a co za tym idzie – niska samoocena, która może wynikać z przedwczesnego narażenia na seksualizację. Współczesne media też bardzo zmieniły oczekiwania względem młodych kobiet, co znacznie wpływa na ich poczucie własnej wartości.

Pamiętajmy jednak, że wymienione wyżej czynniki nie są jednoznaczną odpowiedzią na pytanie o depresję wśród dziewczyn. 

Skąd się bierze depresja?

Depresja sama w sobie jest problemem złożonym, ciężko znaleźć jedno jego źródło. 

Czynnikiem predysponującym są kwestie genetyczne, czyli występowanie w rodzinie osób, które chorowały lub chorują na depresję oraz depresyjnych reakcji na stresory u waszych bliskich, jak np. problemy ze snem, jedzeniem itp.

Podkreśla się też elementy psychologiczne związane z rozwojem psycho-intelektualnym jednostki. Prościej mówiąc – czy jednostka radzi sobie w społeczeństwie, potrafi regulować swoje emocje, w jaki sposób przetwarza informacje (bodźce) ze środowiska i czy jest podatna na zranienie. 

Wśród czynników środowiskowych wyróżnia się się przede wszystkim nieprawidłowe relacje z rodzicami; np. gdy rodzice są zbyt krytyczni, chłodni, kontrolujący, restrykcyjni lub niezaangażowani względem dziecka, są niedostępni emocjonalnie czy też fizycznie, albo relacja między rodzicami jest kiepska, a dziecko w tej sytuacji nie otrzymuje wystarczającego wsparcia. 

Jak widzimy, rodzina i sposób jej funkcjonowania odgrywa ogromną rolę w rozwoju zaburzeń nastroju.

Do najczęstszych objawów depresji należą: 

• obniżony nastrój
• smutek
• fizyczna i psychiczna bezsilność, brak energii
• trudności z koncentracją uwagi i pamięcią 
• wolny tok myślenia
• utrata umiejętności odczuwania przyjemności, czyli anhedonia 
• chroniczne poczucie winy
• myśli samobójcze
• niska samoocena
• poczucie lęku
• brak apetytu lub wzmożony apetyt 
• bezsenność lub przeciwnie – nadmierna potrzeba snu

Nieleczone zaburzenia nastroju mają wysokie prawdopodobieństwo nawrotu oraz poważne skutki dla rozwoju młodej osoby – znacznie zwiększa ryzyko samobójstwa, epizodów maniakalnych czy hipomaniakalnych, słabszych wyników w szkole, zaburzeń lękowych i ogólnie bardzo wpływają na jakość dalszego życia. 

Okazuje się, że zazwyczaj od pierwszego epizodu depresji wielkiej do poszukiwania przez osobę chorą pomocy mija aż 8 lat. Jeśli podejrzewacie u siebie lub kogoś z waszego otoczenia depresję to pamiętajcie, że należy to skonsultować ze specjalistą, tylko on ma odpowiednią wiedzę i doświadczenie do postawienia prawidłowej diagnozy.

Gdzie szukać pomocy?

Pamiętajcie, choroba nie wybiera i nie ważne czy masz 40 lat, 12 czy 70, problem psychiczny może wystąpić u każdego. Jeśli zauważasz zachowania, które Cię martwią u siebie czy u bliskiej osoby, zadzwoń pod jeden z podanych numerów:

• 22 484 88 04 Telefon Zaufania Młodych
• 800 702 222 Centrum Wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego
• 800 12 12 12 Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika praw dziecka
• 116 111 Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
• 116 123 Telefon Zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym
• 800 120 002 Ogólnopolski Telefon dla ofiar przemocy domowej – ,, Niebieska linia”
• 800 108 108 Telefon Zaufania dla osób po stracie bliskich

Wszystkie te numery działają na zasadzie ABCD; Anonimowo, Bezpłatnie, Cierpliwie i chętnie, Dyskretnie. Pomagaj i daj sobie pomóc!

Źródła: 

• Philip G. Zimbardo, Richard J. Gerrig “Psychologia i życie”
• Sylwia Jankowicz, “Depresja wieku młodzieńczego – etiologia i obraz kliniczny”
• centrumdobrejterapii.pl 
• W. Bor, A. Dean, R. Hayatbakhsh, J. Najman, “Are child an adolescent mental health problems increasing in the 21st centuary? A systematic review”