Współcześnie samobójstwa stają się coraz większym problemem, szczególnie te wśród nastolatków. Z raportu Fundacji GrowSpace wynika, że w 2022 roku odnotowano aż 2031 prób samobójczych i 150 zgonów z powodu samobójstwa w tej grupie wiekowej. Dla porównania, w 2021 roku było to 1496 prób oraz 127 zgonów. Miejmy jednak świadomość, że podane wyżej statystyki nie są kompletne. Szacuje się, że rzeczywiste liczby są ok. 80-100 razy większe. Z kolei z badania, które przeprowadziliśmy na początku naszej kampanii wynika, że aż 45% respondentów ma lub miało myśli samobójcze.
Dlaczego ludzie to robią?
Z uwagi na to, że problem sam w sobie jest niezwykle złożony, niemożliwym jest wskazanie jednego konkretnego powodu, dla którego ktoś odbiera sobie życie.
Jednak wiemy, co może wpływać na losy młodej jednostki w taki sposób, że podejmuje się ona samobójstwa.
Są to:
- Niesprzyjające uwarunkowania rodzinne, np. brak poczucia bezpieczeństwa, molestowanie w dzieciństwie, brak wsparcia w najbliższych, rozwód lub separacja rodziców, brak jednego rodzica, alkoholizm, konflikty rodzinne.
- Problemy finansowe w rodzinie.
- Czynniki związane z rozwojem, np. brak możliwości realizowania wybranej ścieżki życiowej, trudności w podejmowaniu decyzji oraz we wchodzeniu w nowe role społeczne, problemy z postrzeganiem samego siebie i ustanowienia własnej tożsamości.
- Trudności w relacjach romantycznych, np. rozstanie, zdrada, problemy w komunikacji z partnerem.
- Kłopoty w życiu szkolnym: odrzucenie ze strony rówieśników oraz konflikty z nimi oraz z nauczycielami, słabe postępy w nauce.
Efekt Wertera i efekt Papageno
Postać Wertera pewnie kojarzycie z lekcji języka polskiego. Ale czy wiedzieliście, że po publikacji “Cierpień młodego Wertera” młodzi romantycy zaczęli się upodabniać do głównego bohatera? Robili to poprzez noszenie podobnego stroju lub… odbieranie sobie życia. Efekt Wertera to właśnie wzrost samobójstw wskutek nagłośnienia w mediach samobójczej śmierci kogoś znanego.
Przekaz medialny można też wykorzystywać w inny sposób, korzystając z efektu Papageno. Jego nazwa wzięła się z opery, w której główny bohater rozważał samobójstwo, jednak inne postacie odciągnęły go od tego pomysłu.
Efekt Papageno polega na pokazywaniu innych wyjść z trudnych sytuacji życiowych.
Świetnym przykładem jest utwór “1-800-273-8255” rapera Logic. Tytuł jest numerem do amerykańskiego telefonu zaufania. Dzięki tej piosence więcej ludzi zaczęło szukać pomocy.
Zespół presuicydalny, czyli na co trzeba uważać
Jest to pewien zbiór zachowań, jakie wykazują osoby planujące odebrać sobie życie.
- Oddawanie cennych rzeczy osobistych.
- Komunikaty w stylu “świat byłby lepszym miejscem beze mnie”, “życie nie ma sensu”.
- Zdobywanie rzeczy, które umożliwią osobie samobójstwo (np. sznur).
- Rozważania o śmierci, pogrzebie.
- Wizyty bez zapowiedzi, sprawiające wrażenie żegnania się na zawsze.
- Sny z elementami śmierci, pogrzebu.
- Izolowanie się.
- Pisanie listów pożegnalnych, testamentu.
Ważnym stanem poprzedzającym samobójstwo jest tzw. “złowieszczy spokój”. Może on wystąpić u osób będących na skraju samobójstwa. Otoczeniu wtedy zdaje się, że problem został zażegnany, jednak jest to tylko pozorne i wynika z przekonania, że znalazło się sposób na ucieczkę od swoich problemów.
Jeżeli jesteś w kryzysie…
to pamiętaj, że nie musisz przechodzić przez to samotnie! Sprawdź naszą listę numerów i czatów internetowych, na których możesz uzyskać bezpłatną pomoc.
Problem myśli czy zachowań samobójczych może dotknąć każdego człowieka, w dowolnym momencie życia. Miejmy na uwadze sygnały, jakie wysyłają nam bliscy, lepiej zapytać, niż bagatelizować.
W naszym społeczeństwie ciągle istnieje tabu wokół tego tematu, często nie mówi się o samobójstwach otwarcie, w taki normalny, zwykły sposób. A przecież rozmowa może uratować życie!
Źródła:
- „Przyczyny prób samobójczych u młodzieży w wieku 14-18 lat”, dr hab. n. med. Marta Makara-Studzińska
- Życie Warte Jest Rozmowy – Raport dotyczący zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży za lata 2012-2021
- Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
